Wzrok odpowiada za ponad 80% informacji o świecie. Jakie choroby oczu mogą pogorszyć jakość widzenia?

Choroby oczu dotyczą aż 3 mln Polaków, a z roku na roku ich ilość wzrasta. Niewykryte i nieleczone mogą powoli pogarszać jakość naszego widzenia. To właśnie dzięki zmysłowi wzroku odbieramy zdecydowaną większość, bo ponad 80% informacji o świecie, dlatego jego osłabienie wpływa znacząco na pogorszenie jakości naszego życia. Jakie są wczesne objawy rozwijających się chorób oczu, których nie powinniśmy ignorować? Jak dbać o wzrok i co obejmuje profilaktyka chorób oczu? Dowiedz się z artykułu.

Najczęstsze choroby oczu

Do najczęściej występujących chorób oczu należą retinopatia cukrzycowa, jaskra, zwyrodnienie plamki żółtej i zaćma (katarakta). Duża część populacji zmaga się również z wadami wzroku, takimi jak krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm.

Choroby oczu – jaskra

Jaskra jest grupą chorób oczu o wciąż nieznanej etiologii. Łączy je jedno: postępujący zanik nerwu wzrokowego, czyli neuropatia jaskrowa. Obraz zarejestrowany przez oko jest przekazywany do mózgu za pomocą nerwu wzrokowego. Zanik włókien nerwu wzrokowego, którego główną przyczyną jest zbyt wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe, jest nieodwracalny i powoduje ubytki w polu widzenia, co w konsekwencji może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku. Dlatego tak ważna jest wczesna diagnoza i zahamowanie objawów choroby. 

Jaskra objawy

Jaskra pierwotna (podostra) latami rozwija się bezobjawowo, a pojawiające się dolegliwości zwykle są wynikiem zaawansowanych zmian. Jakie są objawy jaskry? Do głównych symptomów należą:

• światłowstręt
• łzawienie oczu
• spadek jakości widzenia
• problemy z adaptacją wzroku do ciemności
• mroczki jaskrowe  
• ubytki pola widzenia, rozpoczynające się na obrzeżach

W ostrym ataku jaskry, wymagającym natychmiastowej interwencji lekarza występują:

• silne bóle oczu
• bóle głowy
• wymioty i nudności
• spowolnienie akcji serca (bradykardia)
• obfite poty
• obrzęk rogówki
• rozszerzenie źrenic
• przekrwienie tęczówki

Jaskra czynniki ryzyka i częstość występowania

Jaskra może występować u osób młodych, ale częstość jej występowania wzrasta z wiekiem, sięgając aż 8-10% u osób po 70 roku życia. 

Diagnoza jaskry

Do postawienia diagnozy muszą zostać spełnione takie warunki jak ubytki w polu widzenia i zmiany wyglądu tarczy nerwu wzrokowego.

W diagnostyce jaskry stosuje się następujące badania:

• badanie dna oka
• badanie pola widzenia
• pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego
• tomografia optyczna przedniego odcinka oka
• gonioskopowe badania kąta przesączania
• badania obrazowe, w celu oceny stopnia uszkodzenia nerwu wzrokowego

Leczenie jaskry

Podstawowym krokiem podjętym po diagnozie jaskry powinno być zahamowanie postępu choroby poprzez obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. W tym celu stosuje się leczenie zabiegowe i farmakologiczne. 

Choroby oczu – zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD)

Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem to choroba oczu o wciąż nieznanych przyczynach, występująca zazwyczaj po 50 roku życia. Plamka (dawniej nazywana plamką żółtą, ze względu na swoje żółtawe zabarwienie) to centralna część siatkówki, odpowiedzialna za ostre widzenie centralne, czyli ostrość widzenia w miejscu na którym skupiamy wzrok. Nieleczone zwyrodnienie plamki może prowadzić do utraty wzroku.

Zwyrodnienie plamki objawy

Zwyrodnienie plamki żółtej przez długi czas może mieć przebieg bezobjawowy. Pierwsze niepokojące sygnały to między innymi:

• zniekształcenia obrazu i kolorów
• pogorszenie jakości widzenia w ciemności
• osłabione widzenie z bliskiej odległości
• ciemne plamy w polu widzenia
• falowanie obrazu, wykrzywienie prostych linii

Objawy mogą naprzemiennie nasilać się i osłabiać. 

Zwyrodnienie plamki diagnoza

Pierwszym krokiem w kierunku diagnozy może być samodzielne wykonanie dostępnego w internecie testu Amslera. Test należy przeprowadzić oddzielnie na każde z oczu. Niezależnie od wyniku każde pogorszenie jakości widzenia należy skonsultować z okulistą. Lekarz stawia diagnozę za pomocą wywiadu oraz badań, takich jak:

• badanie ostrości wzroku 
• badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego
• badanie oka w lampie szczelinowej 
• badanie dna oka
• angiografia oka (angio-OCT) Tomografia optyczna z kontrastem – angiografia OCT – Salve Medica Centrum Medyczne
• tomografia optyczna OCT Tomografia optyczna OCT – Salve Medica Centrum Medyczne

Zwyrodnienie plamki leczenie

Leczenie zwyrodnienia plamki polega na łagodzeniu objawów schorzenia i hamowaniu rozwoju choroby. Leczenie zabiegowe obejmuje terapię fotodynamiczną, zabiegi laserowe i iniekcje doszklistkowe preparatami anty-VEGF, stymulującymi wzrost śródbłonka naczyniowego. 

W profilaktyce zwyrodnienia plamki zaleca się rzucenie palenie, noszenie okularów z filtrem UV i zdrowy tryb życia: zbilansowaną dietę i odpowiednią dawka ruchu. Dieta powinna zapewniać odpowiednią podaż takich składników jak cynk, kwasy omega-3 oraz antyoksydantów: zeaksatyny, luteiny oraz witaminy E i C. Witamina C – Salve Medica Centrum Medyczne

Choroby oczu – retinopatia cukrzycowa

Retinopatia cukrzycowa (łac. retinopathia diabetica) to dotyczące gałek ocznych powikłanie cukrzycy. Dzieli się ją na retinopatię nieproliferacyjną (dawniej: retinopatia prosta) i bardziej zaawansowaną retinopatię proliferacyjną, mogącą skutkować utratą wzroku wskutek odwarstwienia siatkówki. Główną przyczyną zmian przy retinopatii cukrzycowej jest nieleczona cukrzyca i zbyt wysoki poziom glukozy we krwi. Zaburzenia krążenia i niedokrwienie w obrębie siatkówki oka prowadzi do drobnych wylewów i uszkodzenia naczyń. 

Retinopatia cukrzycowa – objawy

Objawy retinopatii cukrzycowej są niespecyficzne. Ze względu na wysokie ryzyko jej rozwoju, osoby u których zdiagnozowano cukrzycę powinny przynajmniej raz w roku zgłaszać się na kontrolę do lekarza okulisty, aby zdiagnozować chorobę na jak najwcześniejszym etapie. Diabetycy powinni zwracać szczególną uwagę na pogorszenie jakości widzenia i pojawienie się objawów, takich jak:

• obniżenie ostrości widzenia
• pojawianie się mroczków przed oczami
• ból gałki ocznej
• zaczerwienienie, suchość, “piasek pod powiekami”
• gorsze widzenie w ciemności

Retinopatia cukrzycowa – diagnoza

W diagnozie retinopatii cukrzycowej lekarz stosuje podstawowe badania okulistyczne i badanie dna oka po podaniu kropli rozszerzających źrenice, a także metody takie jak tomografia optyczna lub angiografia oka. 

Retinopatia cukrzycowa – leczenie

W leczeniu retinopatii cukrzycowej kluczowe jest wyrównanie metaboliczne cukrzycy. Do stosowanych metod zaliczają się także zabiegi laserowe, chirurgiczne (witrektomia) i farmakoterapia, także w postaci iniekcji. 

Choroby oczu – zaćma (katarakta)

Zaćma (łac. catarakta) to zmętnienie soczewki – znajdującej się w oku, pomiędzy ciałem szklistym a tęczówką, struktury odpowiadającej za ogniskowanie promieni świetlnych. Aby widzenie było ostre i wyraźne soczewka musi być przezroczysta. Jej zmętnienie wywołuje zaburzenia widzenia, od pogorszenia ostrości do całkowitej ślepoty. Przyczyny występowania zaćmy nie są w pełni poznane, ale prawdopodobnie dużą rolę w jej rozwoju pełni starzenie się organizmu. Innymi czynnikami sprzyjającymi rozwojowi zaćmy jest cukrzyca, stany zapalne błony naczyniowej oka, urazy gałki ocznej i przewlekłe stosowanie kortykosteroidów.

Objawy zaćmy

Mętna soczewka przepuszcza mniej światła co odbija się na jakości widzenia. Chorzy mogą skarżyć się na mniejsze nasycenie barw, podwójne widzenie, osłabiony kontrast i wrażliwość na jaskrawe światło, skutkujące łatwym oślepieniem, na przykład przez światła samochodu w ciemności. Pogorszenie się jakości widzenia jest często określane “widzeniem przez brudną szybę”. W zależności od rodzaju zaćmy osłabienie ostrości może dotyczyć zarówno dali jak i bliży. 

Nieleczona zaćma postępuje, doprowadzając nawet do ślepoty. W przypadku zaćmy nawet przy całkowitej utracie wzroku zachowane jest poczucie światła. 

Diagnoza zaćmy

Diagnozę zaćmy stawia lekarz okulista. Podstawą do diagnozy jest wywiad i badanie oka pod lampą szczelinową i oftalmoskopem (wziernikiem okulistycznym, za pomocą którego można bezinwazyjnie obejrzeć dno oka), po użyciu kropli rozszerzających źrenicę.  

Leczenie zaćmy

Główną metodą leczenia zaćmy są zabiegi chirurgiczne, polegające na usunięciu nie mogącej dłużej spełniać swojej funkcji soczewki i wszczepieniu w jej miejsce sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej. 

Wady wzroku – najczęstsze zaburzenia refrakcji

O wadach refrakcji mówimy, gdy promienie światła, które prawidłowo powinny ogniskować się na siatkówce, zbiegają się przed nią (krótkowzroczność), za nią (dalekowzroczność) lub bez jednego określonego ogniska. Powodem jest zazwyczaj zbyt wydłużony (w krótkowzroczności) lub skrócony (w dalekowzroczności) kształt gałki ocznej, a także brak sferyczności rogówki lub soczewki w astygmatyzmie. 

Wady wzroku – krótkowzroczność (miopia)

Krótkowzroczność to najczęstsza wada wzroku, pojawiająca się zwykle w dzieciństwie lub wieku nastoletnim i swoją maksymalną wartość osiągająca przed 30 rokiem życia. W krótkowzroczności nieostre jest widzenie obiektów znajdujących się w dali. Krótkowzroczność pojawiająca się w wieku szkolnym może powiększać się wskutek częstego wysiłku oczu. Wysoka krótkowzroczność, powyżej -6,0 dioptrii, zwykle jest uwarunkowana genetycznie. Mała  i średnia krótkowzroczność jest powszechnym problemem i dotyczy ponad 50% populacji Polski. Krótkowzroczność można leczyć za pomocą laserowej korekty wzroku. Przyczyny, objawy, rodzaje i metody korygowania wad wzroku – Salve Medica Centrum Medyczne

Wady wzroku – dalekowzroczność (nadwzroczność, hyperopia)

W przypadku dalekowzroczności mamy do czynienia z obniżoną ostrością obiektów znajdujących się blisko. Problemem może stać się obsługa telefonu lub czytanie książki. Dalekowzroczność fizjologicznie występuje u małych dzieci i mija z wiekiem, by następnie zacząć rozwijać się ponownie już po 40 roku życia. 

Wady wzroku – astygmatyzm (niezborność)

W astygmatyzmie wskutek nieprawidłowego, niesferycznego kształtu rogówki lub soczewki punkt załamywania się promieni światła jest inny w płaszczyźnie pionowej i poziomej. Skutkuje to objawami nadwzroczności lub krótkowzroczności, a także obu zaburzeń jednocześnie, w zależności od rodzaju astygmatyzmu. Astygmatyzm jest częstym schorzeniem ale nie wymaga korekty jeśli występuje w niewielkim nasileniu (poniżej 1,0 dioptrii). 

Profilaktyka chorób oczu. Jak dbać o wzrok?

Jak zadbać o ostrość widzenia i zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób oczu? Do podstawowych zaleceń w profilaktyce chorób oczu zalicza się:

• rzucenie palenia – palenie papierosów ma negatywny wpływ na nasz organizm także w przypadku oczu. U palaczy występuje potwierdzone badaniami zwiększenie ryzyka zaćmy i zwyrodnienia plamki
• zdrowy tryb życia, zbilansowaną dietę z dużą ilością antyoksydantów
• utrzymywanie prawidłowej wagi ciała Otyłość – Salve Medica Centrum Medyczne
• higiena wzroku – właściwe oświetlenie stanowiska pracy, przerwy podczas pracy przy komputerze, przerywanie pracy aby popatrzeć w dal lub wykonać ćwiczenia oczu
• unikanie dotykania oczu brudnymi rękami, dbanie o odpowiednią higienę soczewek kontaktowych 
• ochrona oczu przed promieniowaniem UV
• regularne wizyty kontrolne u okulisty. Wiele chorób wzroku wywołuje objawy dopiero po wystąpieniu nieodwracalnych zmian. Wykryj je, dopóki możliwe jest zahamowanie rozwoju choroby Wizyta okulistyczna – Salve Medica Centrum Medyczne