Miażdżyca, czyli choroba zapalna tętnic. Przyczyny, objawy i leczenie miażdżycy. 

Dlaczego miażdżyca jest nazywana cichym zabójcą? Ta przewlekła choroba zapalna tętnic może rozwijać się latami, nie dając żadnych objawów. Czasem miażdżyca jest diagnozowana u Pacjenta dopiero gdy doprowadzi do groźnych, a czasem nawet śmiertelnych powikłań. Do skutków nieleczonej miażdżycy zaliczamy chorobę niedokrwienną serca, nadciśnienie tętnicze, zawał serca, tętniaki aorty, udar niedokrwienny mózgu, a także uszkodzenia nerek i zaburzenia krążenia krwi w kończynach. W profilaktyce miażdżycy kluczowy jest zdrowy tryb życia i regularne badania, które pozwalają wcześnie wykryć nieprawidłowości. 

Czym jest miażdżyca i jak powstaje blaszka miażdżycowa? 

Miażdżyca jest chorobą zapalną średnich i dużych tętnic. W ścianach tętnic gromadzi się krążący wraz z krwią cholesterol i monocyty, czyli komórki krwi, których głównym zadaniem jest regulacja pracy układu immunologicznego. Monocyty przekształcają się w makrofagi, tak zwane komórki żerne i pochłaniają zgromadzone w ścianie naczynia lipoproteiny LDL (“zły cholesterol”), tworząc komórki piankowate – makrofagi wypełnione cholesterolem. Powstające w ten sposób blaszki miażdżycowe zmniejszają średnicę światła naczyń, powodując utrudnienia w przepływie krwi i w konsekwencji niedotlenienie narządów. 

Kiedy pojawiają się objawy? Zwężenia hemodynamicznie nieistotne, istotne i krytyczne 

Zwężenia w tętnicach dzielimy na hemodynamicznie nieistotne, kiedy blaszki miażdżycowe zmniejszają średnicę światła tętnicy o mniej niż 50%, oraz hemodynamicznie istotne, zmniejszające światło naczynia o więcej niż 50%. Zwężenia hemodynamicznie istotne wywołują objawy miażdżycy w sytuacjach obciążających mięsień sercowy, na przykład podczas zwiększonego wysiłku fizycznego lub w sytuacji stresowej.  

Zwężenie światła tętnicy o ponad 80%, nazywane zwężeniem krytycznym, może powodować objawy nawet w stanie spoczynku.  

Nie mam objawów miażdżycy. Czy grozi mi zawał? 

Niestety zawał serca lub udar niedokrwienny mózgu może wystąpić nawet u osoby pozornie zdrowej,  nieświadomej postępującego procesu chorobowego. Jak do tego dochodzi? 

Młode blaszki miażdżycowe są bardziej podatne na pękanie 

Blaszki miażdżycowe, czyli przyczyna zwężenia tętnic w miażdżycy, narastają nieraz przez wiele lat, zanim pojawiają się pierwsze objawy choroby. Nie oznacza to jednak, że miażdżyca w okresie braku objawów jest dla nas niegroźna. Rozwijające się blaszki miażdżycowe z czasem pokrywają się tkanką włóknistą, która izoluje je od krążącej w tętnicach krwi i wzmacnia ich strukturę. Młode blaszki miażdżycowe nie zmniejszają jeszcze światła tętnicy w tak dużym stopniu by wywołać objawy, jednak z powodu słabego pokrycia tkanką włóknistą, są bardziej podatne na pękanie. Nie oznacza to jednak, że w przypadku zaawansowanej miażdżycy ryzyko pęknięcia blaszki jest mniejsze. W chorych tętnicach znajdują się zmiany na różnym stopniu zaawansowania.  

Czym grozi pęknięcie blaszki miażdżycowej? 

Pęknięcie blaszki miażdżycowej może spowodować powstanie zakrzepu blokującego przepływ krwi przez tętnicę. Dochodzi wówczas do nagłego niedokrwienia obszaru zaopatrywanego w krew przez uszkodzone naczynie. 

Czy każde pęknięcie blaszki miażdżycowej jest groźne? 

Niektóre pęknięcia blaszek miażdżycowych są nieodczuwalne dla pacjenta i nie wywołują natychmiastowych groźnych skutków. Dzieje się tak na przykład wtedy, kiedy niewielkie pęknięcie blaszki powoduje powstanie zakrzepów w ścianie tętnicy, a nie w jej świetle. Taki zakrzep nie blokuje całkowicie przepływu krwi, ale przyczynia się do powiększenia zmiany miażdżycowej. 

Objawy miażdżycy 

Do pojawienia się objawów dochodzi zwykle około piątej dekady życia, gdy zmiany w tętnicach są na tyle zaawansowane, że znacząco utrudniają przepływ krwi przez naczynie, lub gdy dojdzie do zablokowania światła tętnicy przez zakrzep, powstały wskutek pęknięcia blaszki miażdżycowej. Zmiany miażdżycowe mogą występować równocześnie w wielu tętnicach Pacjenta i powodować pozornie niepowiązane ze sobą objawy. 

Choroba wieńcowa, czyli choroba niedokrwienna serca 

Kiedy zmiany miażdżycowe obejmują tętnice wieńcowe, doprowadzające krew do mięśnia sercowego, dochodzi do rozwoju choroby niedokrwiennej serca. W zależności od stopnia zaawansowania zmian, choroba wieńcowa może powodować:  

• przewlekłe zespoły wieńcowe (dławicę piersiową stabilną), która zazwyczaj objawia się bólem w klatce piersiowej (bólem wieńcowym). Ból jest wywołany przez niedokrwienie mięśnia sercowego przy zwiększonym wysiłku lub stresie. Czasem może występować samoistnie. 
• Ostre zespoły wieńcowe, takie jak zawał serca i niestabilna dławica piersiowa. 

Miażdżyca tętnic kręgowych i szyjnych 

Miażdżyca może wywoływać objawy neurologiczne niedokrwienia mózgu, jeżeli obejmie tętnice zaopatrujące go w krew. Miażdżyca tętnic kręgowych i szyjnych, podobnie jak w przypadku innych tętnic, początkowo przebiega bezobjawowo. Objawy niedokrwienia mózgu mogą być przejściowe lub trwałe i obejmują: 

• zaburzenia ruchu lub czucia, takie jak porażenia lub niedowłady  
• omdlenia i zawroty głowy, 
• zaburzenia funkcji mowy, jeżeli występuje zwężenie tętnicy, zaopatrującej w krew półkulę dominującą, czyli w przypadku osób praworęcznych lewą półkulę mózgową, 
• zaburzenia wzroku, występujące po stronie zwężenia.  

Jeżeli zwężenie tętnicy kręgowej przejdzie w stan objawowy, może wywoływać objawy tak zwanej niewydolności kręgowo-podstawnej, czyli między innymi przemijające problemy z chodzeniem wywołane nagłym zwiotczeniem mięśni nóg, zawroty głowy, zaburzenia ostrości słuchu, szum w uszach i zaburzenia wzroku, takie jak poczucie falowania Lub trwające w sekundę zaciemnienie obrazu. 

Chromanie przestankowe – objaw miażdżycy tętnic kończyn dolnych 

Charakterystycznym objawem zaawansowanej miażdżycy tętnic, które dostarczają krew do kończyn dolnych, jest tak zwane chromanie przestankowe. Jest to intensywny ból mięśni, zazwyczaj łydek, pojawiający się po przejściu pewnego dystansu, któremu towarzyszy osłabienie, sztywnienie i drętwienie kończyn na tyle silne, że zmusza do zatrzymania się. Ból znika samoistnie po kilku minutach odpoczynku.  

Kto jest narażony na rozwój miażdżycy? Przyczyny miażdżycy i czynniki ryzyka 

Zmiany miażdżycowe pojawiają się praktycznie u każdego, czasem już od wczesnego dzieciństwa, szybkość rozwoju miażdżycy zależy jednak od występowania indywidualnych czynników ryzyka. Na szczęście, przez modyfikację stylu życia, możemy zmniejszyć ryzyko wystąpienia miażdżycy i innych chorób sercowo-naczyniowych. Pierwszym krokiem w profilaktyce miażdżycy jest wczesne wykrycie i wyeliminowanie czynników ryzyka. Profilaktyka chorób krążenia – Salve Medica Centrum Medyczne 

Do głównych czynników ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych należą: 

• zwiększenie stężenia cholesterolu LDL i obniżenie stężenia cholesterolu HDL w osoczu krwi,
• zwiększenie stężenia trójglicerydów w osoczu krwi,
• cukrzyca lub stan przedcukrzycowy, 
• podwyższone ciśnienie tętnicze, 
• nadwaga (BMI powyżej 25) lub otyłość (BMI powyżej 30). Więcej informacji o poziomach BMI: Mam wynik BMI powyżej 25 – Salve Medica Centrum Medyczne 
• niezdrowy tryb życia: nieprawidłowa dieta, palenie tytoniu i zbyt mała aktywność fizyczna. Dzięki pomocy zespołu fizjoterapeutycznego, wprowadzenie optymalnego poziomu aktywności fizycznej jest możliwe nawet u osób starszych i obciążonych chorobami. Fizjoterapeuta, rehabilitacja medyczna Łódź – Salve Medica Centrum Medyczne 

Dieta w miażdżycy 

W profilaktyce i leczeniu miażdżycy stosuje się dietę z ograniczeniem cukrów prostych, cholesterolu i tłuszczy bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe.

Wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych jest krokiem, który może spowolnić rozwój zmian miażdżycowych i przyczynić się naszego dłuższego życia w dobrym zdrowiu. Warto skonsultować zmiany z dietetykiem, który kompleksowo przeanalizuje naszą dotychczasową dietę i zaproponuje jadłospis eliminujący ryzyko niedoborów. Dietetyk może też zwrócić uwagę na pokarmy, które wchodzą w interakcje z przyjmowanymi przez nas lekami. Dietetyk, poradnia dietetyczna Łódź – Salve Medica Centrum Medyczne 

Diagnostyka miażdżycy. Jakie badania wykonać? 

• Badania laboratoryjne: lipidogram, czyli oznaczenie poziomu cholesterolu całkowitego, jego frakcji LDL (“złego cholesterolu”) i HDL (“dobrego cholesterolu”) oraz trójglicerydów. Badania laboratoryjne – diagnostyka chorób sercowo-naczyniowych – Salve Medica Centrum Medyczne 
• Podstawowe i nieinwazyjne badanie obrazowe: USG doppler.  Pozwala ocenić przepływ krwi przez naczynia USG Doppler – Salve Medica Centrum Medyczne 
• Angiografia: inwazyjne, ale bardzo precyzyjne badanie, które pozwala na odnalezienie miejsc, w których występują zwężenia w naczyniach. Oprócz wartości diagnostycznej, badanie umożliwia natychmiastową interwencję i poprawę drożności naczyń. Szczególnym rodzajem angiografii jest koronarografia, stosowana do oceny naczyń wieńcowych. 
• Tomografia komputerowa z kontrastem to kolejne badanie obrazowe, które umożliwia wykrycie zwężeń tętnic.

Leczenie miażdżycy 

Leczenie farmakologiczne miażdżycy obejmuje leki o działaniu zapobiegającym tworzeniu się zakrzepów, usprawniające przemianę tłuszczów, rozszerzające naczynia, a także obniżające zbyt wysoki poziom cholesterolu. Metody inwazyjne obejmują udrażnianie naczyń poprzez usuwanie blaszek  miażdżycowych, poszerzenie światła naczynia przy pomocy stentu albo utworzenie pomostu naczyniowego omijającego niedrożny fragment tętnicy (by-passy).